Het duizelt me van alle begrippen die de revue passeren op donderdagavond 8 juni tijdens een tweeënhalf uur durende vergadering over de Floriade, de wereldtuinbouwtentoonstelling die in 2022 in Almere zal plaatsvinden, en de stadswijk die daarna gebouwd zal worden. Gebiedsvisie, ontwikkelingsplan, bestemmingsplan, aanbestedingsstrategie, kansenstrategie, exploitatiebegroting, startdocument…Hoe meer plannen en documenten, hoe ingewikkelder het Floriade-dossier voor mij als geïnteresseerde burger wordt.
Vanavond vraagt het college aan de gemeenteraad om in te stemmen met de Gebiedsvisie Floriade Stadswijk. De raad heeft zich goed kunnen voorbereiden: zowel het raadsvoorstel als de reacties van het presidium en de volggroep Floriade zijn op de website van de gemeenteraad te vinden.

Gebiedsvisie van het college
In deze gebiedsvisie staat onder meer dat de Floriade Stadswijk wordt ontwikkeld als een groene, autoluwe, geluidsluwe, energieopwekkende wijk waar landschap, circulariteit en innovatie centraal staan. Het bouwprogramma bestaat uit maximaal 600 woningen, waarvan 30 procent sociale woningbouw, 60 waterwoningen en/of drijvende ondernemingen en ongeveer 47.000 vierkante meter voorzieningen.
Het college vermeldt dat er aanvullende geluidwerende maatregelen noodzakelijk zijn, omdat anders het geluid van het wegverkeer ver doordringt (tot aan Utopia) en woningbouw niet mogelijk is. Langs de snelweg kunnen geen geluidsschermen geplaatst worden, omdat het bestemmingsplan A6 dat niet toestaat. Marktpartijen zien de Floriade als een kansrijke ontwikkeling. Maar ook zij zijn van mening dat het evenement en de wijk niet kunnen worden ontwikkeld zonder dat er (extra) geluidwerende maatregelen worden genomen. De goede ligging zien zij als een sterk punt. Dat trekt jonge huishoudens met een stedelijke woonwens aan, die naar verwachting voor een belangrijk deel buiten Almere zullen werken. Echter, de goede bereikbaarheid staat in contrast met de door de raad gewenste autoluwe wijk. Tot slot pleit een aantal marktpartijen voor een hogere woningdichtheid, zodat een stedelijke woonomgeving wordt gerealiseerd. Een hogere dichtheid is ook van belang voor het voorzieningenniveau in de wijk.

Het presidium
Het presidium heeft onder meer een aantal kritische opmerkingen over de gebiedsvisie geformuleerd. Er is geen sprake van een uitgewerkte gebiedsvisie, maar van een startdocument waarin een financiële doorrekening ontbreekt. De volgorde – bestemmingsplan, aanbestedingsplan en ontwikkelingsplan – wijkt af van wat gebruikelijk is (eerst ontwikkelingsplan, dan bestemmingsplan) en is voor de raad ingewikkeld. Het risico bestaat dat het nodig zal zijn om af te wijken van het bestemmingsplan. Tot slot vraagt het presidium zich af waar het go-no go moment ligt en of er voor het moment waarop de inhoudelijke en financiële kaders aan de raad worden voorgelegd geen onomkeerbare stappen worden gezet (in de vorm van afspraken met marktpartijen).

De volggroep
De volggroep signaleert dat in de gebiedsvisie een financieel kader ontbreekt; er is geen grondexploitatie (begroting) voor de gebiedsontwikkeling vastgesteld. De gemeenteraad kan daardoor het financiële risico en de mogelijke gevolgen niet overzien. Of de uitgangspunten haalbaar zijn, kan niet worden beoordeeld. Verder worden kostenverhogende maatregelen niet geconcretiseerd door het college.

Wat vindt de raad?
Wethouder Tjeerd Herrema vertelt dat straks op basis van het ontwikkelplan financiële kaders worden vastgesteld. “In het ontwikkelplan moet meer de confrontatie tussen geld en opbrengsten bij elkaar komen”, aldus de wethouder. “Dat ontwikkelplan wordt in het najaar aan de raad gepresenteerd. Dat is dan een go/no go moment.”
Het financiële aspect baart de VVD zorgen. “Wat mij betreft kunnen we 30 procent sociale woningbouw in het bouwprogramma loslaten, als marktpartijen dat willen”, zegt Miranda Joziasse (VVD). Zij benadrukt dat een positief sluitende grondexploitatie voor haar partij belangrijk is. “We zeggen dus nu wel ja tegen de uitgangspunten, maar nog niet ja tegen het ontwikkelplan. Dat willen we eerst zien.” De wethouder antwoordt dat hij niet uitgaat van een positieve grondexploitatie, maar in ieder geval wel van een neutrale. Toon van Dijk (PVV) vindt dat een positieve grondexploitatie heilig moet zijn. Zijn partij ziet sowieso die wijk daar liever niet gebouwd worden. Hij vindt de kritieken in de reacties van het presidium en de volggroep zo ernstig dat hij het raadsvoorstel niet bespreekrijp vindt. “De kaders ontbreken, de raad kan geen besluit nemen, omdat de gevolgen niet te overzien zijn”, zegt Van Dijk. Volgens hem gaat dit raadsvoorstel het nog eens tot lesmateriaal brengen. “Heel langzaam worden we steeds verder de fuik ingetrokken”, zegt hij. “Instemmen leidt tot onomkeerbare besluiten. Maar zonder financiële consequenties kan er niet besloten worden. Het Floriadedossier is complex. Daarbij hebben we als raad ook geen zicht op dat wat er achter de schermen gebeurt.” Volgens Ans DeSumma (SP) is het niet duidelijk waar ja tegen gezegd wordt. “Als we ja zeggen, zeggen we dan ook te dealen met de kostenstijging?”, vraagt zij. DeSumma vindt dat er sprake is van salami-tactiek. “Het wordt steeds een stapje meer”, legt ze uit. “Zijn er mogelijkheden voor de raad om bij te sturen?”
De andere partijen zijn minder kritisch. D66 heeft er vertrouwen in, ChristenUnie, PvdA en Groenlinks vinden niet dat er aan ambities, zoals 30% woningbouw en het autoluwe karakter van de wijk, gesleuteld moet worden.

Ik denk dat het nog alle kanten op kan met die nieuwe stadswijk. Het is maar de vraag in hoeverre aan uitgangspunten wordt vastgehouden, omdat het hier gaat om een publiek-private samenwerking van de overheid met marktpartijen. De gemeente is niet de enige partij die beslist. En hoe zit het met het financiële aspect? En wat betekent dat go/no go moment in het najaar? Go waarvoor?
De uitspraken van PVV en SP over “langzaam verder de fuik ingetrokken worden” en “salami-tactiek”, vind ik herkenbaar. De kritiek van de volggroep is niet mals: het financiële risico en mogelijke gevolgen zijn niet te overzien.
Het lijkt alsof de gemeenteraad ‘in brokjes’ geïnformeerd wordt en op basis daarvan moet beslissen. Het grotere geheel is niet te overzien.

(1) Gebiedsvisie van het college: https://almere.notubiz.nl/document/5390396/3/07b_RV_Gebiedsvisie_Floriade_Stadswijk
(2) De volggroep vindt dat: https://almere.notubiz.nl/document/5400569/2/Brief_aan_raad_inzake_Raadsvoorstel_Gebiedsvisie_GEWIJZIGD
(3) Het presidium is een commissie, die door de raad benoemd is en die de agenda van de gemeenteraad voorbereidt. In het presidium zitten een raadslid van de VVD, Leefbaar Almere, D66, PVV en GroenLinks.